Αργοναύτες

Μυθικοί ήρωες που πήραν μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία, ένα από τα περιφημότερα γεγονότα που αναφέρει η ελληνική μυθολογία και το οποίο τραγούδησε η ελληνική ποίηση από τον Όμηρο έως τον Απολλώνιο τον Ρόδιο. Σκοπός της εκστρατείας ήταν να φέρουν οι Α. από την Αία της Κολχίδας το χρυσόμαλλο δέρας. Για το εγχείρημα αυτό μιλούσε ένας από τους πιο ονομαστούς ελληνικούς μύθους, που αρχικά αφορούσε ίσως μόνο τον Ιάσονα, ήρωα της Ιωλκού, θεσσαλικής πόλης στον Παγασητικό (κοντά στον σημερινό Βόλο). Σύμφωνα με αυτό τον μύθο, ο βασιλιάς της Ιωλκού Πελίας, επειδή φοβόταν μήπως o ανιψιός του Ιάσων του στερήσει τον θρόνο για να εγκαταστήσει σε αυτόν τον πατέρα του Αίσονα, που εκείνος είχε εκθρονίσει με δόλο, τον έστειλε στη μακρινή Κολχίδα με την ελπίδα πως θα απαλλαγεί από αυτόν. Αργότερα o μύθος αυτός βρήκε μεγάλη απήχηση σε ολόκληρη την Ελλάδα και πολλές πόλεις θέλησαν να συνδεθούν με την εκστρατεία αυτή παρεμβάλλοντας μεταξύ των Α. τους τοπικούς τους ήρωες· έτσι οι Α. από δέκα γίνονταν όλο και περισσότεροι για να φτάσουν τελικά τους πενήντα πέντε. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν οι πιο ονομαστοί ήρωες της ελληνικής μυθολογίας όπως o Ηρακλής, οι Διόσκουροι Κάστωρ και Πολυδεύκης, ο Θησέας με τον αχώριστό του Πυρίθοο, ο Πηλεύς, πατέρας του Αχιλλέα, ο Τελαμών, πατέρας του Αίαντα, ο περίφημος ήρωας της Αιτωλίας Μελέαγρος, οι δύο γιοι του Βορέα Κάλαϊς και Ζήτης, ο Αμφιάραος, ο Λαέρτης, πατέρας του Οδυσσέα, ο Οϊλεύς, ο Άδμητος, ο Άργος, η Αταλάντη (η μοναδική γυναίκα που πήρε μέρος στην εκστρατεία) και ο ασύγκριτος μουσικός και ποιητής Ορφέας· κυβερνήτης του σκάφους ήταν ο Τίφυς. Η εκστρατεία του Ιάσονα κατέληξε να γίνει μυθικό συλλογικό εγχείρημα των Ελλήνων, σχεδόν όπως o Τρωικός πόλεμος. Το χρυσόμαλλο δέρας, που οι Α. έπρεπε να πάρουν και να φέρουν στον Πελία, ήταν το δέρμα του χρυσού κριού για τον οποίο μιλούσε ένας άλλος μύθος, ο μύθος της Ινούς. Το δέρμα αυτό είχε στην κατοχή του ο Αιήτης, βασιλιάς της μακρινής Κολχίδας, στις ακτές της Μαύρης θάλασσας, όπου δύσκολα μπορούσε να φτάσει κανείς. Με τη βοήθεια της Αθηνάς, ο Άργος, γιος του Φρίξου, ανέλαβε να κατασκευάσει το πλοίο που θα μετέφερε τους Αργοναύτες, την Αργώ, το πρώτο πλοίο, όπως έλεγαν, που αυλάκωσε τις θάλασσες. Όταν ετοιμάστηκε το πλοίο και αφού η Αθηνά προσάρμοσε στην πλώρη του ένα κομμάτι ξύλο από την ιερή βελανιδιά της Δωδώνης που είχε τη μαγική δύναμη να μιλά και να προφητεύει το μέλλον, οι Α. επιβιβάστηκαν και ξεκίνησαν με την προστασία της Ήρας. Στο ταξίδι τους είχαν πολλές περιπέτειες κι αυτό είναι ευνόητο: η τελική φάση, δηλαδή η απόκτηση του χρυσόμαλλου δέρατος, ήταν έργο του Ιάσονα, ενώ το θαλάσσιο ταξίδι αποτελούσε συλλογικό εγχείρημα. Πέρασαν πρώτα από τη γυναικοκρατούμενη Λήμνο, όπου έμειναν αρκετό καιρό, από τη Σαμοθράκη, όπου μυήθηκαν στα μυστήρια, και έπειτα πήγαν στην Κύζικο, όπου τους φιλοξένησαν οι Δολίονες. Στη Μυσία έχασαν τρεις συντρόφους τους: τον Ύλα που τον άρπαξαν οι Νύμφες, τον Πολύφημο και τον Ηρακλή που έμειναν εκεί για να τον βρουν. Στη χώρα των Βεβρύκων ο Πολυδεύκης νίκησε τον βασιλιά της Άμυκο, που ανάγκαζε όλους τους ξένους να πυγμαχούν μαζί του και τους σκότωνε. Από εκεί οι Α. πέρασαν στη Σαλμυδησσό της Θράκης, όπου οι Άρπυιες βασάνιζαν τον μάντη Φινέα, και τον απελευθέρωσαν. Πέρασαν ύστερα από τις Συμπληγάδες, τους δύο βράχους που οι άνεμοι χτυπούσαν με ορμή έτσι που και πουλί ακόμα ήταν δύσκολο να περάσει από το στενό (στο τέρμα του Βοσπόρου προς τον Εύξεινο). Τέλος, αφού παράπλευσαν τα νότια παράλια του Ευξείνου, οι A. έφτασαν στην Κολχίδα, όπου ο Αιήτης επέβαλε στον Ιάσονα μια σειρά από δύσκολες δοκιμασίες αντάλλαγμα το χρυσόμαλλο δέρας. Με τη βοήθεια της Μήδειας, κόρης του Αιήτη, o Ιάσων τα κατάφερε. Οι Α. έφυγαν για το ταξίδι της επιστροφής και ο Ιάσων πήρε μαζί του τη Μήδεια, που τον είχε ερωτευτεί και τον βοήθησε να γλιτώσει από την καταδίωξη του πατέρα της. Κατά την επιστροφή τους –που σύμφωνα με μια εκδοχή του μύθου έγινε από τον ίδιο δρόμο που είχαν ακολουθήσει πηγαίνοντας, ενώ σύμφωνα με μια άλλη από τον ποταμό Ίστρο (τον σημερινό Δούναβη), ο οποίος κατά τους αρχαίους είχε δύο εκβολές, μια στον Πόντο και μια στην Αδριατική– οι Α. είχαν πολλές περιπέτειες. Τελικά έφτασαν στην Αίγινα και από εκεί περνώντας τον Ευβοϊκό ξαναγύρισαν στην Ιωλκό. Ο μύθος των Α. είχε μεγάλη απήχηση στον ελληνικό κόσμο για πολλούς λόγους. Ήταν το πρώτο θαλάσσιο ταξίδι, μετά την επινόηση των πλοίων, και έγινε για την απόκτηση χρυσού, πολύτιμων μετάλλων και δερμάτων (χρυσόμαλλο δέρας). Αυτό είχε πολύ μεγάλη σημασία για έναν λαό ναυτικό, όπως οι Έλληνες. Σύμφωνα με μια άλλη ερμηνεία, ο μύθος των Α. είναι ηλιακός: το χρυσόμαλλο δέρας συμβολίζει τον ήλιο που λάμποντας σαν χρυσάφι έρχεται από την Ανατολή (την Κολχίδα), αφού υπερνικήσει πλήθος δυσκολιών, και o Ιάσων είναι ηλιακός ήρωας που δάμαζε τους δαίμονες της καταιγίδας. Κρατήρας του 5ου αι. π.Χ., όπου απεικονίζονται οι Αργοναύτες, η θεά Αθηνά και ο Ηρακλής. «Το πλοίο των Αργοναυτών», έργο που προέρχεται από τον κύκλο του Έρκολε ντε Ρομπέρτι και είναι εμπνευσμένο από το μυθικό εγχείρημα του Ιάσονα και των Αργοναυτών.